Uregulowanie kontaktów z dzieckiem – jak wygląda rozprawa, kiedy można złożyć wniosek?

Kiedy dwoje rodziców żyje w rozłączeniu, a nie potrafią porozumieć się co do kontaktów ze wspólnym dzieckiem, konieczne staje się ustalenie kontaktów rodzica z dzieckiem, najczęściej na drodze postępowania sądowego. 

W dzisiejszym wpisie odpowiemy między innymi na pytanie jak przebiega sprawa o ustalenie kontaktów, w jaki sposób poprawnie złożyć wniosek o ustalenie kontaktów ojca z dzieckiem oraz  ile kosztuje sprawa o kontakty z dzieckiem. 

Uregulowanie kontaktów z dzieckiem – jak wygląda rozprawa, kiedy można złożyć wniosek?

O kontaktach rodziców z dzieckiem stanowi art. 113 i następne kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Co do zasady, rodzice powinni wspólnie określić sposób kontaktów z dzieckiem. Co jednak w sytuacji, kiedy rodzice nie mogą dojść do porozumienia? Wówczas, konieczne staje się złożenie wniosku do sądu o ustalenie kontaktów z dzieckiem. W tym przedmiocie rozstrzyga sąd opiekuńczy, tj. wydział rodzinny i nieletnich, właściwy według miejsca zamieszkania dziecka. 

Postępowanie o ustalenie kontaktów z dzieckiem toczy się w tak zwanym postępowaniu nieprocesowym. Wyróżniamy w nim wnioskodawcę (tj. rodzica, który składa wniosek o kontakty) oraz uczestnika postępowania (tj. drugiego z rodziców). Sprawa o kontakty z dzieckiem może przebiegać w różny sposób, w głównej mierze jest to uzależnione od stanowiska każdego z rodziców. Jeżeli stanowiska nieznacznie się różnią, a propozycje kontaktów nie godzą w dobro dziecka, to na samym początku posiedzenia sąd będzie nakłaniał rodziców do wypracowania konsensusu i  zawarcia ugody. 

Inaczej przedstawia się przebieg sprawy o kontakty z dzieckiem, kiedy stanowiska są rozbieżne, a dodatkowo kiedy uczestnicy zgłaszają dowody i przykładowo powołują świadków. W takiej sytuacji, sąd zazwyczaj na pierwszym posiedzeniu wysłucha informacyjnie wnioskodawcę i uczestnika oraz ustali kolejność przeprowadzania dowodów. Działanie to ma na celu ustalenie, gdzie jest największy spór i w jaki sposób można doprowadzić do sprawnego zakończenia postępowania. 

Bardzo często w sprawach o ustalenie kontaktów ojca lub matki z dzieckiem zachodzi konieczność sięgnięcia po dowód z opinii Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów, tak zwanego OZSS-u. Jest to specjalna instytucja, która przeprowadza badania z każdym z rodziców oraz z dzieckiem i wskazuje sądowi jaka jest więź dziecka z rodzicami. W swojej opinii OZSS najczęściej wskazuje także, jaka częstotliwość kontaktów dziecka z każdym z rodziców jest zgodna z dobrem małoletniego. 

Przebieg sprawy o ustalenie kontaktów rodzica z dzieckiem kończy się wydaniem postanowienia. Jeśli natomiast któraś ze stron jest niezadowolona z rozstrzygnięcia sądu, po uzyskaniu uzasadnienia postanowienia, może wnieść apelację do Sądu Okręgowego. 

Jak wygląda uregulowanie kontaktów z dzieckiem?

Ustalenie kontaktów z dzieckiem może przybrać różne formy. Jest to głównie zależne od wieku dziecka, więzi z każdym z rodziców, jak również predyspozycji wychowawczych i opiekuńczych każdego rodzica, a także od tego czy istnieją jakieś przeciwwskazania do kontaktów. 

Czasem rozwój dziecka nie pozwala na to, aby nocowało poza miejscem swojego zamieszkania. Bywa też tak, że rodzic ma ograniczone predyspozycje wychowawcze i kontakty odbywają się w obecności osoby trzeciej lub kuratora lub też trwają tylko kilka godzin. 

Często kontakty rodzica z dzieckiem ustala się w ten sposób, że wskazuje się konkretny dzień oraz godziny, w których dziecko jest u drugiego z rodziców – np. w każdy czwartek od godziny 15:00 do godziny 19:00. Najczęściej w sprawach o kontakty z dzieckiem sąd orzeka także o tym, w jaki sposób dziecko będzie spędzać święta, wakacje, czy też ferie. To jednak zależy od wniosków rodziców, gdyż Sąd rozpoznający sprawę jest związany żądaniem uczestników i w tym granicach rozpoznaje sprawę.  

Kiedy można wnieść sprawę o ustalenie kontaktów z dzieckiem?

Zgodnie z art. 1131 §1 k.r.i.o. wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem należy złożyć w sądzie opiekuńczym, kiedy brak jest porozumienia pomiędzy rodzicami dziecka w tym zakresie. Oznacza to, że rodzice mają inną wizję co do realizacji kontaktów z dzieckiem i nie mogą dojść do porozumienia m.in. w zakresie częstotliwości kontaktów z dzieckiem. 

Kto może złożyć wniosek o zabezpieczenie kontaktów?

Wniosek o zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem na czas trwania postępowania może złożyć każdy z uczestników postępowania. Najczęściej wniosek ten składany jest przez wnioskodawcę i zamieszczony jest bezpośrednio we wniosku o uregulowanie kontaktów z dzieckiem. W przypadku złożenie wniosku o zabezpieczenie wraz z wnioskiem głównym, nie jest pobierana dodatkowa opłata sądowa. 

Warto nadmienić, że wniosek o zabezpieczenie kontaktów może być złożony także na późniejszym etapie. Wówczas wiąże się to z obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 100,00 złotych.

Na każdym etapie można także złożyć wniosek o zmianę już wydanego postanowienia o zabezpieczeniu, jeśli pojawiły się nowe okoliczności. 

Czy warto wnieść sprawę o ustalenie kontaktów z dzieckiem?

Zgodnie z przepisami prawa rodzinnego, utrzymywanie kontaktów z dzieckiem jest zarówno prawem, jak i obowiązkiem każdego z rodziców. Nasza Kancelaria stoi na stanowisku, że więzi między rodzicami a dziećmi powinny być zachowane i poza absolutnie wyjątkowymi sytuacjami, każdy z rodziców powinien mieć możliwość spotkań z dzieckiem, chociażby w obecności drugiego rodzica.  

Nasze doświadczenie pokazuje, że problem z kontaktami najczęściej spotyka ojców, którzy borykają się z tzw. alienacją rodzicielską. Dlatego też, pomagamy im wszcząć sprawę o ustalenie kontaktów z dzieckiem i przebrnąć przez długotrwałe postępowanie sądowe. 

Wiele problemów sprawia precyzyjne określenie terminów oraz sposobu realizacji kontaktów. Często z tego powodu wnioski są zwracane wnioskodawcom. Dzięki pomocy Kancelarii Twój wniosek będzie poprawnie sformułowany, co zdecydowanie ułatwi i przyspieszy rozpoznanie sprawy. 

Jak przebiega sprawa sądowa o kontakty z dzieckiem?

Czysto procesowo patrząc na sprawę o kontakty z dzieckiem, możemy wyróżnić kilka etapów jej przebiegu: 

• wymiana pism procesowych, tj. złożenie wniosku w odpowiednim sądzie oraz złożenie odpowiedzi na wniosek przez uczestnika postępowania, 
• pierwsze posiedzenie w sprawie – wysłuchanie informacyjne rodziców, podjęcie próby wypracowania konsensusu i zawarcia ugody, 
• postępowanie dowodowe – przesłuchanie świadków, przeprowadzenie innych dowodów wnioskowanych przez strony, przeprowadzenie badań OZSS, 
• ostatnie posiedzenie w sprawie – przesłuchanie wnioskodawcy oraz uczestnika postępowania, głosy końcowe, wydanie postanowienia. 

Jak już zostało wskazane powyżej, postanowienie sądu I instancji może zostać zaskarżone do Sądu Okręgowego. W tym celu, w terminie 7 dni należy złożyć wniosek o sporządzenie oraz doręczenie postanowienia wraz z uzasadnieniem. Od daty doręczenia ww. postanowienia z uzasadnieniem mamy 14 dni na sporządzenie apelacji i jej wniesienie do sądu odwoławczego. Apelacja jest doręczana drugiej stronie, która może ustosunkować się do naszych twierdzeń oraz zarzutów. Sąd II instancji wydaje postanowienie, w którym może uwzględnić apelację w całości lub w części, uchylić postanowienie do ponownego rozpoznania lub też oddalić apelację. Postanowienie sądu II instancji jest prawomocne z chwilą jego ogłoszenia. 

Wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem

Prawidłowo sporządzony wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem powinien zawierać: 

• oznaczenie stron, 
• żądanie ustalenia kontaktów wraz z propozycją terminów kontaktów, 
• żądanie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania,
• wnioski dowodowe wraz ze wskazaniem faktów, jakie mają być udowodnione tymi dowodami, 
• wniosek o zabezpieczenie kontaktów (nie jest to element obligatoryjny), 
• uzasadnienie. 

Do wniosku powinien zostać dołączony także dowód uiszczenia opłaty sądowej w kwocie 100,00 złotych oraz dowody z dokumentów (np. zaświadczenia, notatki policyjne, dokumenty lekarskie). 

Przed złożeniem wniosku w odpowiednim sądzie warto skorzystać z pomocy adwokata. Podpowie on, czy wniosek jest sporządzony poprawnie i czy spełnia wszelkie wymagania formalne. Oceni także, czy okoliczności podnoszone we wniosku są istotne dla rozpoznania sprawy oraz podpowie, co należy ewentualnie dodać. 

Pytania na rozprawie o kontakty z dzieckiem

Podstawową kwestią do rozpatrzenia podczas sprawy o kontakty z dzieckiem jest to, jaka częstotliwość oraz jaka forma kontaktów z dzieckiem będzie zgodna z jego dobrem. W tym też kierunku należy zadawać pytania uczestnikom postępowania oraz świadkom. Wśród najczęściej padających pytań można wymienić:

• Jak często aktualnie rodzic realizuje kontakty z dzieckiem? 
• W jaki sposób przebiegały dotychczasowe kontakty? 
• Jak rodzic organizuje dziecku czas podczas kontaktu (np. wyjścia na plac zabaw, wyjazdy weekendowe itp.)? 
• Czy w kontaktach uczestniczą inne osoby? 

Pytania do świadków muszą być ułożone w taki sposób, aby nie sugerowały one odpowiedzi. Ponadto pytania należy tak sformułować, aby uzyskać od świadka interesujące nas informacje. Mówiąc inaczej muszą więc być wyrazem tego, o czym dany świadek ma wiedzę, o czym ma świadczyć przed sądem. 

Dowody na sprawie o kontakty

Wśród najczęściej przeprowadzanych dowodów w sprawie o kontakty rodzica z dzieckiem można wymienić:

• opinię OZSS, 
• dowody z zeznań świadków, którzy mają wiedzę jak dotychczas wyglądały kontakty z dzieckiem lub wiedzę o predyspozycjach wychowawczych oraz opiekuńczych każdego z rodziców, 
• dowody z dokumentów – mogą to być np. zaświadczenia lub inne dokumenty medyczne dotyczące dziecka, opinie ze szkoły lub przedszkola itp.

Dowody należy dobrać indywidualnie do każdej ze spraw. Dlatego, też na etapie sporządzania wniosku oraz kompletowania dokumentów warto skonsultować swoją sprawę z profesjonalistą. Pozwoli to przede wszystkim na sprawniejsze przeprowadzenie sprawy o kontakty z dzieckiem i przekonanie sądu do przeprowadzenia określonych dowodów. 

Jak sąd ustala kontakty z dzieckiem?

Sąd ustalając kontakty rodzica z dzieckiem kieruje się przede wszystkim dobrem dziecka. To od tego głównie zależy, jak kontakty będą wyglądały w przyszłości. Wpływ mają także, właściwości rodzica, jego predyspozycji wychowawczych i opiekuńczych. 

Sąd będzie kierował się głównie tym, czy dobro dziecka nie jest zagrożone osobistą stycznością z rodzicem, czy nie jest zasadne ograniczenie kontaktów np. wyłącznie do porozumiewania się na odległość poprzez rozmowy telefoniczne, komunikatory. Sąd oceni także, czy dziecko może nocować u rodzica oraz, czy kontakty mają odbywać się w obecności osób trzecich oraz w jakim miejscu powinny być realizowane. 

Kontakty z dzieckiem a obowiązek wykonywania postanowień sądu

Kontakty z dzieckiem powinny być realizowane zgodnie z prawomocnym orzeczeniem sądu w zaplanowane dni oraz w zaplanowanych godzinach. Jednak warto pamiętać, że kontakty są zarówno prawem jak i obowiązkiem rodzica, a co za tym idzie w sytuacji braku respektowania postanowienia sądu przez rodzica, drugiemu przysługują określone uprawnienia “egzekucyjne”, o czym będzie mowa poniżej. 

Jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby spotkania, czy też kontakty telefoniczne odbywały się w szerszym zakresie, niż to wynika z orzeczenia.  W praktyce to od dobrej woli obydwojga rodziców zależy, czy poza orzeczeniem sądu będą realizowane inne, dodatkowe kontakty rodzica z dzieckiem. Może się tak zdarzyć, że z biegiem czasu jednej ze stron będzie zależało na zwiększeniu kontaktów z dzieckiem. Nie oznacza to, że trzeba od razu kierować nowy wniosek do sądu. W takim przypadku, rodzice mogą dojść do porozumienia i samodzielnie uzgodnić między sobą dodatkowe terminy kontaktów. 

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem

Jeżeli rodzic, z którym dziecko na stałe zamieszkuje, utrudnia drugiemu rodzicowi realizację kontaktów z dzieckiem, to musi liczyć się z odpowiedzialnością. Sąd, na wniosek rodzica uprawnionego do kontaktów z dzieckiem, może zagrozić drugiemu rodzicowi nakazaniem zapłaty za utrudnianie kontaktów z dzieckiem. Jeżeli to nie poskutkuje, Sąd wyda postanowienie nakazujące zapłatę za każde utrudnianie kontaktów z dzieckiem w ustalonej wcześniej wysokości. Opisane sytuacje reguluje przepis 59815 k.p.c. i następne. 

Czy dziecko może odmówić kontaktów z ojcem?

Aktualna linia orzecznicza Trybunału Konstytucyjnego oraz sądów powszechnych wskazuje, że dziecko może odmówić kontaktu z rodzicem. Nie można dziecka zmusić do tego, aby realizował kontakty wbrew własnej woli. 

Nie zmienia to jednak faktu, że każdy z rodziców powinien zachęcać dziecko, aby realizowało kontakty z drugim rodzicem. Rodzice mają za zadanie współdziałać i doprowadzić do sytuacji, w której dziecko nie odczuje, że rodzice żyją w rozłączeniu. 

Należy także dodać, że sprawy o kontakty ojca z dzieckiem są jednym z najczęstszych spraw prowadzonych w sądzie opiekuńczym. Dzieje się tak dlatego, że dosyć częstym zjawiskiem w Polsce jest alienacja rodzicielska, kiedy jeden z rodziców jest całkowicie izolowany od dziecka. Niestety, w dalszym ciągu z roku na rok przybywa spraw o ustalenie kontaktów ojca z dzieckiem. 

Zwrot kosztów za niezrealizowany kontakt z dzieckiem

Zgodnie z artykułem 59817 k.p.c. rodzic, który poniósł koszty przygotowania kontaktu, może żądać zwrotu powyższych kosztów od drugiego rodzica, kiedy do kontaktu nie doszło wskutek utrudniania spotkania rodzica z dzieckiem. Zwrot ten przyznawany jest przez sąd opiekuńczy, na wniosek rodzica uprawnionego do kontaktu. 

Jeżeli potrzebują Państwo szczegółowych analizy sprawy lub chcieliby Państwo zasięgnąć informacji o kwestii uregulowania kontaktów z dzieckiem, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią za pośrednictwem naszego formularza kontaktowego. Odpowiemy na pytania jak prawidłowo złożyć wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem, ile kosztuje sprawa o kontakty z dzieckiem oraz jaki jest jej przebieg.