Niepłacenie alimentów na dziecko – jak je egzekwować?

W Polsce niestety wciąż spotykamy się ze zjawiskiem niepłacenia alimentów na dziecko. Pojawia się wówczas pytanie jak odzyskać alimenty? Czy jest możliwa przymusowa windykacja alimentów? Na czym polega egzekwowanie alimentów? W dzisiejszym artykule postaramy się odpowiedzieć na powyższe pytania i przybliżyć tematykę pozwu o alimenty od dziadków oraz odzyskiwania alimentów przez komornika. Podpowiemy jak w praktyce radzić sobie z niepłaceniem alimentów na dziecko przez drugiego z rodziców.

Sposób egzekwowania alimentów od drugiej osoby zależy od tego, co stanowiło podstawę ustalenia obowiązku alimentacyjnego. Inne kroki prawne należy podjąć w celu odzyskania alimentów, kiedy są stwierdzone wyrokiem sądowym, a inne w przypadku pozasądowego porozumienia rodziców w zakresie ponoszenia kosztów utrzymania dziecka.

Gdy obowiązek alimentacyjny został uregulowany przez sąd, sytuacja jest prostsza. Z wyrokiem, zaopatrzonym w tzw. klauzulę wykonalności, udajemy się do komornika i składamy wniosek o wszczęcie i prowadzenie egzekucji. Dalsze czynności podejmuje komornik dokonując m.in. zająć wszelkich rachunków bankowych dłużnika, otrzymywanej pensji oraz zajęć innych aktywów. Ten sposób dotyczy również sytuacji niepłacenia alimentów w trakcie postępowania, kiedy posiadamy postanowienie o zabezpieczeniu alimentów na czas procesu.

Sytuacja jest odmienna, kiedy ustalenia odnośnie alimentów zawarte były w porozumieniu pomiędzy rodzicami, bez orzeczenia sądu. Wówczas, aby egzekwować alimenty należy złożyć we właściwym sądzie pozew o alimenty przeciwko osobie zobowiązanej do ich płacenia. Bardzo istotne jest, aby już na etapie składania pozwu skonsultować swoją sytuację z adwokatem. Pozwoli to na prawidłowe wyliczenie kosztów utrzymania dziecka oraz efektywniejsze egzekwowanie alimentów jeszcze w czasie toczącego się postępowania. Po przeprowadzeniu postępowania i po wydaniu przez sąd prawomocnego wyroku, zobowiązany do płacenia alimentów powinien je uiszczać osobie uprawnionej do ich pobierania. W każdym momencie, jeżeli alimenty nie są płacone, wyrok można skierować do komornika celem przymusowego egzekwowania alimentów. 

Gdzie się zgłosić po pomoc w egzekucji alimentów? 

W przypadku konieczności przymusowego egzekwowania alimentów, należy w pierwszej kolejności skonsultować swoją sytuację z prawnikiem. Adwokat podpowie jak odzyskać alimenty oraz w jaki sposób egzekwować alimenty przez komornika. Profesjonalista ustali również wysokość aktualnego zadłużenia z tytułu niepłacenia alimentów.

Po ustaleniu dalszych kroków z prawnikiem, należy złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji, określając jednocześnie z jakich składników majątku dłużnika, komornik ma prowadzić egzekucję. Gdy postępowanie egzekucyjne nie przynosi zadowalającego efektu, można rozważyć udanie się do miejskiego ośrodka pomocy społecznej, w którym możliwe jest złożenie wniosku o wypłatę świadczenia alimentacyjnego z funduszu alimentacyjnego. Przed wszczęciem sprawy warto sprawdzić, czy zostały wykorzystane wszelkie możliwości dochodzenia alimentów, ponieważ pozyskiwanie środków z funduszu alimentacyjnego winno być ostatecznością, stosowaną w szczególnie uzasadnionych przypadkach, kiedy postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne. 

Sposoby egzekwowania alimentów 

Niepłacenie alimentów na dziecko jest niestety jedną z częstszych spraw, z jakimi spotykamy się w sądach. Doświadczenie Kancelarii pokazuje, że wśród znanych sposób można wymienić m.in: 

• egzekucję prowadzoną przez komornika, 
• powództwo przeciwko dziadkom,
• złożenie zawiadomienia do prokuratury o podejrzeniu popełnienia przestępstwa niepłacenia alimentów, 
• wpis do rejestru dłużników,
• złożenie wniosku o wypłatę alimentów z funduszu alimentacyjnego.

Podkreślenia wymaga, że wybór sposobu egzekwowania alimentów zależy od sytuacji osoby zalegającej z zapłatą, a także od sytuacji  uprawnionego dziecka. Nasza praktyka pokazuje, że nie ma jednego sposobu, który będzie skuteczny w każdej sytuacji, a ostateczny wybór należy do rodzica dziecka. Egzekwowanie alimentów nie jest prostym postępowaniem, wymaga dużego zaangażowania zarówno wierzyciela, jak i komornika. 

Komornik sądowy 

Komornik sądowy jest osobą, która jako jedyna w polskim porządku prawnym posiada prawo do prowadzenia egzekucji alimentów. To właśnie do komornika udajemy się z wyrokiem zasądzającym alimenty i po złożeniu wniosku żądamy ścigania osoby dłużnika.

Taki wniosek można sporządzić własnoręcznie, ale również może zostać on sporządzony na formularzu dostępnym u komornika. Należy tam wymienić przede wszystkim: 

• dane osoby zobowiązanej do płacenia alimentów, 
• osobę uprawnioną do alimentów,
• podstawę żądania egzekucji (tj. wyrok), 
• żądanie wszczęcia i prowadzenia egzekucji,
• numer rachunku bankowego, na który mają wpływać uzyskane alimenty. 

Pozew o alimenty przeciwko dziadkom 

Przepisy prawa rodzinnego przewidują, że w sytuacji, gdy:

• rodzic zobowiązany do płacenia alimentów na dziecko nie żyje,
• rodzic nie jest w stanie regulować swojego zobowiązania alimentacyjnego (np. poprzez brak możliwości zatrudnienia z uwagi na chorobę, usilne uchylanie się od zatrudnienia),
• uzyskanie środków jest niemożliwe lub znacznie utrudnione (np. brak znajomości miejsca pobytu rodzica, brak kontaktu z rodzicem), 

można złożyć pozew o alimenty przeciwko dziadkom dziecka.

W postępowaniu tym należy udowodnić, że w sprawie występują takie okoliczności, które uniemożliwiają płacenie alimentów przez osobę zobowiązaną, jak również to, że uprawniony do alimentów pozostaje w niedostatku, muszą zatem istnieć trudności w zaspokojeniu podstawowych i uzasadnionych potrzeb dziecka. Konieczne jest też wykazanie związku rodzinnego pomiędzy osobą zobowiązaną do płacenia alimentów, a dziadkami. 

Zaznaczyć jednak należy, że powództwo o alimenty od dziadków, podobnie jak większość spraw rodzinnych, budzi wiele emocji. Wielokrotnie jest tak, że dziadkowie czują się zobowiązani do pomocy w utrzymaniu swoich wnuków. Bywa jednak i tak, że nie poczuwają się oni do płacenia i uważają, że obowiązek utrzymania w całości powinien spoczywać na barkach rodzica. 

Zawiadomienie do prokuratury 

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że niepłacenie alimentów w terminie stanowi przestępstwo umieszczone przez ustawodawcę w art. 209 kodeksu karnego, zagrożone karą pozbawienia wolności nawet do dwóch lat. Nasza kancelaria zna wiele przypadków, w których złożenie w imieniu Klienta zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa niepłacenia alimentów na dziecko skutkowało uregulowaniem wszystkich zaległości alimentacyjnych oraz terminowym uiszczaniu dalszych alimentów. Dlatego też, przy niepłaceniu alimentów na dziecko w wielu przypadkach rekomendujemy złożenie odpowiedniego zawiadomienia do organów ścigania. 

Trzeba jednak zauważyć, że pomimo uregulowania alimentów, odpowiedzialność karna za wcześniejsze opóźnienia nie znika. Zazwyczaj takie zawiadomienie kończy się skierowaniem sprawy na drogę sądową i wyrokiem skazującym. 

Wpis do rejestru dłużników 

Jedną ze skutecznych metod walki z osobami niepłacącymi alimentów na dziecko jest również dokonanie wpisu do rejestru dłużników. Ten sposób egzekwowania alimentów najbardziej dotyka osoby majętne oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą, które celowo zaniżają swoje oficjalne dochody, aby wykazywać brak środków na płacenie alimentów. Co ważne, po wpisie do rejestru dłużników taka osoba ma wiele problemów z uzyskaniem kredytu lub pożyczki bankowej, jak również przy zawieraniu umów m.in. z operatorami komórkowymi, dostawcami telewizji i Internetu. Sytuacja ta niejako wymusza na zobowiązanym do alimentów, że wreszcie zaczyna je regularnie płacić, aby pozbyć się wpisu do rejestru dłużników. 

Fundusz alimentacyjny 

Wielokrotnie jest tak, że nawet egzekucja alimentów przez komornika kończy się niepowodzeniem. Dłużnik alimentacyjny skutecznie unika płacenia alimentów, ukrywa swój dochód oraz majątek. Przy tym wszystkim nie liczy się z dobrem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. 

W takiej sytuacji istnieje możliwość skorzystania z pomocy państwa, za pośrednictwem funduszu alimentacyjnego. Ten sposób uzyskiwania alimentów posiada jednak wiele minusów. Po pierwsze kwota alimentów wypłacanych z funduszu nie przekracza 500,00 złotych na jedno dziecko. Dodatkowo, aby w ogóle złożyć wniosek o wypłatę alimentów z funduszu, należy spełniać określone kryteria dochodowe, które pozostają na niskim poziomie. Ponadto obowiązek alimentacyjny musi być stwierdzony prawomocnym wyrokiem sądu, a osoba na rzecz której mają być płacone alimenty nie może mieć ukończonych 18 lat, chyba że dzieci te uczą się w szkole lub szkole wyższej. W ostatnim przypadku świadczenie wypłacane jest do ukończenia przez nich 25 roku życia. Wyjątkiem są dzieci, które posiadają orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. W takiej sytuacji, świadczenie z funduszu alimentacyjnego przysługuje bez względu na wiek dziecka. 

Skarga pauliańska 

Bywa tak, że dłużnicy alimentacyjni wyprzedają swój majątek lub darują innym osobom. Robią to w celu uniemożliwienia prowadzenia skutecznej egzekucji alimentów, dalszego niepłacenia alimentów. W takiej sytuacji, prawo cywilne w art. 527 kodeksu cywilnego przewiduje możliwość ochrony wierzycieli poprzez skierowanie tzw. skargi pauliańskiej. 

Na czym tak naprawdę polega i w jakiej sytuacji można z niej skorzystać? Mianowicie, wierzyciel alimentacyjny może skierować do sądu pozew o uznanie czynności sprzedaży lub darowizny majątku dłużnika, za bezskuteczna w stosunku do niego. Po wygraniu sprawy, wierzyciel alimentacyjny może dochodzić zapłaty alimentów z majątku sprzedanego lub darowanego. Oznacza to, że pomimo zmiany właściciela rzecz lub nieruchomości możliwe jest  prowadzenie egzekucji z tych składników majątku. 

Który sposób najefektywniejszy?

Każdy z dłużników alimentacyjnych jest inny, jak również inne są jego możliwości majątkowe oraz źródła dochodu. Sytuacji wierzyciela alimentacyjnego, czyli dziecka, także może być różna. Wielokrotnie może się zdarzyć tak, że rodzina będzie przekraczała dochód minimalny do uzyskiwania świadczenia z funduszu alimentacyjnego. W takiej sytuacji, dla takich osób będzie rekomendowany inny sposób odzyskiwania alimentów. 

Dlatego właśnie do każdej sprawy należy indywidualnie ustalić sposób działania. Niniejszy artykuł nie odpowie na pytanie jak odzyskiwać alimenty w każdej sytuacji. Stanowi on natomiast prezentację możliwości skutecznej egzekucji alimentów, pokazuje jakie kroki należy podjąć w sytuacji, kiedy dochodzi do niepłacenia alimentów na dziecko. W każdym przypadku zalecamy jednak indywidualną analizę prawną sytuacji przez adwokata. Pozwoli to na jasne ustalenie kroków, jakie będą podejmowane w celu egzekucji alimentów, jak również pozwoli ustalić w jaki sposób najszybciej odzyskać alimenty zaległe oraz bieżące. 

Celem niezwłocznego podjęcia działań w zakresie odzyskiwania alimentów, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią za pośrednictwem formularza kontaktowego. Indywidualna analiza Państwa sytuacji, przeprowadzona przez naszych prawników, pozwoli na skuteczne prowadzenie egzekucji alimentów oraz uniknięcie niepłacenia alimentów w przyszłości.