Separacja – kiedy można o nią wnioskować i jakie niesie skutki?

Kwestie związane z separacją zostały wprowadzone do kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nowelizacją przepisów z 1999 roku. Artykuły 611 k.r.i.o. i następne stanowią o podstawach jej orzeczenia oraz warunkach jakie musi spełniać powództwo w tym zakresie. 

O orzeczenie powyższego stanu możemy wnioskować, kiedy pomiędzy dwojgiem małżonków wygasły więzi fizyczne, psychiczne oraz ekonomiczne. 

Ustawodawca zakłada, że o takie orzeczenie wnioskować może każdy z małżonków, kiedy dostrzeże, że w jego związku małżeńskim nastąpił rozkład pożycia małżeńskiego. Co do zasady rozkład ten powinien być zupełny, a zatem wszelkie więzi pomiędzy małżonkami powinny być zerwane. Kwestie zupełności zerwania więzi łączących małżonków ocenia indywidualnie Sąd w trakcie postępowania, po przesłuchaniu m.in.: stron postępowania.

Orzeczenie separacji niesie za sobą również skutki, które zbliżone są do skutków orzeczenia rozwodu, z tą jednak różnicą, że osoba w niej pozostająca nie może zawrzeć kolejnego małżeństwa. Wnioskując o jej orzeczenie można również żądać rozpatrzenia, który z małżonków ponosi winę za rozpad małżeństwa.   

Separacja czy rozwód? 

Niemal każda osoba, która chciałaby zakończyć swój związek małżeński staje przed dylematem, czy wnosić powództwo o rozwód, czy o separację. Co ważne, każdy z małżonków samodzielnie powinien zadecydować, czy chce wnieść powództwo o separację, czy o rozwód. Decyzja ta powinna zostać poprzedzona szczegółową analizą sytuacji panującej w małżeństwie. W większości przypadków niezwykle istotna okazuje się pomoc adwokata, który jako profesjonalista w prowadzeniu tego typu postępowań znajdzie trafne i skuteczne rozwiązanie. 

Zasadniczą różnicą pomiędzy separacją a rozwodem jest to, że przy pierwszej z nich rozkład pożycia musi być zupełny, natomiast przy rozwodzie rozkład ten musi być zupełny oraz trwały. Trwałość rozkładu pożycia małżeńskiego oznacza, iż stan utracenia więzi małżeńskich trwa już od dłuższego okresu. Wedle części teoretyków prawa rodzinnego, okres ten powinien wynosić około 6 miesięcy. Jednakże coraz częściej odchodzi się od tego poglądu wskazując, że przy orzekaniu rozwodu nie ma znaczenia upływ czasu od zerwania więzi, a istotniejsze jest ustalenie braku możliwości ich odbudowy w przyszłości. Oceną spełnienia przesłanek zupełności i trwałości rozpadu małżeństwa zajmuje się Sąd w trakcie procesu. Ocenie podlegają stosunki panujące między małżonkami w chwili orzekania. 

Kiedy sąd może orzec separację?

Jak już wskazano powyżej, Sąd może orzec separację w przypadku zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego. W praktyce objawia się to m.in. tym, że małżonkowie nie chcą wspólnie spędzać wolnego czasu, każde z nich żyje osobno, nie mają wspólnego budżetu domowego, każdy z małżonków ma oddzielne konta bankowe. 

Kiedy małżonkowie zdecydują, że chcą oni jej orzeczenia, mogą złożyć zgodny wniosek do właściwego sądu. Wniosek ten, podlega opłacie 100,00 złotych i jest wnoszony wspólnie przez dwójkę małżonków. Jeżeli nie mają Oni małoletnich dzieci, Sąd przychyli się do ich wniosku, wyda postanowienie i orzeknie o separacji w ich związku małżeńskim. Natomiast w przypadku, gdy pomiędzy małżonkami brak jest porozumienia, konieczne jest złożenie pozwu o separację.  Pozew ten podlega opłacie w wysokości 600,00 złotych i może być wniesiony przez każdego z małżonków osobno. Postępowanie kończy się wówczas wydaniem wyroku, w którym Sąd orzeka o separacji małżonków lub gdy brak jest przesłanek do jej orzeczenia – oddala powództwo.

Ustawodawca wskazuje również na przesłanki negatywne, które uniemożliwiają orzeczenie separacji między małżonkami. Niedopuszczalne jest jej orzeczenie, kiedy: 

• wskutek jej orzeczenia ucierpiałoby dobro wspólnych i małoletnich dzieci,
• orzeczenie to byłoby z innych względów sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, 
• jeden z małżonków żąda rozwodu i jest to zasadne. 

Separacja a opieka nad dzieckiem 

Zasady orzekania w zakresie opieki nad dzieckiem przy separacji są identyczne do zasad obowiązujących przy orzekaniu rozwodu. Wydając te orzeczenie pomiędzy małżonkami posiadającymi wspólne małoletnie dzieci, Sąd zobowiązany jest do orzeczenia o sposobie sprawowania opieki nad nimi. Sąd może zdecydować o pozostawieniu opieki nad dzieckiem jednemu z rodziców, jak również przyznać opiekę naprzemienną nad dzieckiem. Sprawowanie opieki naprzemiennej oznacza, że każdy z rodziców opiekuje się dzieckiem w takim samym stopniu, przez identyczny okres czasu, który najczęściej wynosi jeden lub dwa tygodnie. Możliwe jest również orzeczenie ograniczenia lub pozbawienie władzy rodzicielskiej każdego z rodziców, gdy ich zachowanie i występujące okoliczności to uzasadniają.  

Oprócz rozstrzygnięcia, któremu z rodziców powierzyć opiekę nad dzieckiem, Sąd orzeka także o kontaktach z dzieckiem, jak również o ponoszeniu kosztów utrzymania dziecka przez każdego rodzica. 

W trakcie postępowania, strony mogą również zawrzeć pisemne porozumienie w zakresie opieki nad dzieckiem, kontaktów z dzieckiem, ponoszenia kosztów utrzymania dziecka. Sąd je uwzględni, gdy zapisy porozumienia nie godzą w dobro dziecka. 

Orzeczenie separacji a opieka nad dzieckiem są więc ze sobą powiązane. Sąd jest zobligowany do orzeczenia sposobu jej sprawowania, mając na uwadze przede wszystkim dobro dziecka. 

Formalne skutki separacji 

Orzeczenie separacji pomiędzy małżonkami niesie za sobą skutki zbliżone do orzeczenia rozwodu. Z tym głównym wyjątkiem, że orzeczenie to nie jest trwałe i może zostać zmienione wskutek powrotu małżonków do siebie. 

Różnicą jest przede wszystkim to, że osoby będące w separacji nie mogą zawrzeć kolejnego związku małżeńskiego. 

Z dniem jej orzeczenie ustaje między dotychczasowymi małżonkami ustawowa wspólność majątkowa. Dalszymi skutkami jej orzeczenia jest m.in. ustanie dziedziczenia ustawowego po zmarłym małżonku, jak również niemożność uzyskania renty rodzinnej po zmarłym małżonku. 

Wartym zaznaczenia jest, że po upływie 300 dni od dnia wydania orzeczenia, nie uznaje się już, że ojcem nowonarodzonego dziecka jest dotychczasowy małżonek. Wobec powyższego, kiedy kobieta pozostająca w separacji urodzi dziecko, konieczne staje się uznanie dziecka przez ojca przed urzędnikiem Urzędu Stanu Cywilnego.

Zniesienie separacji 

Osoby pozostające w separacji, mogą w każdej chwili żądać jej zniesienia. Może mieć to miejsce wyłącznie na zgodny wniosek obojga małżonków. Swoją wolę małżonkowie mogą wyrazić w jednym wniosku lub każde z nich może wnieść odrębny wniosek. O zniesieniu separacji orzeka Sąd, który wydał wyrok orzekający w sprawie. Wydanie wyżej wskazanego orzeczenia poprzedza rozprawa. 

Rola prawnika w sprawach o separację

Czas towarzyszący rozpadowi rodziny jest bardzo ciężki dla każdej osoby. Niejednokrotnie emocje nie pozwalają na racjonalne kierowanie swoimi działaniami. W takich sytuacjach warto sięgnąć po pomoc doświadczonej osoby. Adwokat przeanalizuje Państwa sytuację i oceni, czy korzystniejsze jest orzeczenie separacji czy rozwodu. Przedstawi również jakie są skutki separacji oraz jak może wyglądać opieka nad dzieckiem po jej orzeczeniu. W przypadku zlecenia prowadzenia sprawy, rolą prawnika jest również należyte sporządzenie pozwu oraz reprezentacja osoby w trakcie procesu. 

Celem niezwłocznego udzielenia pomocy prawnej w zakresie dotyczącym powyższego zagadnienia, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią również za pośrednictwem formularza ”porady  prawne online”.